Yaş Sebzeler

Balkabağı
Lif yönünden zengin bir meyvedir.Potasyum, fosfor, kalsiyum, magnezyum, sodyum, demir gibi madensel elementler içermektedir. Türk mutfağında en yaygın kullanım şekli Kabak tatlısıdır. Turuncu renkli bal kabakları ABD, İngiltere, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerde kutlanan Cadılar Bayramının sembolüdür. Balkabağı ile cadılar bayramı için güzel süslemeler de yapılabilmektedir. Aynı zamanda kabak bitkisinin çekirdekleri de yemiş olarak halk arasında çok sevilmektedir.
Çarliston Biber
Biberden yüksek kaliteli ve bereketli mahsül almak istendiğinde, çiftlik gübresine ilave olarak dönüm başına 30 kg amonyum sülfat, 39 kg süper fosfat ve 25 kg potasyum sülfat gibi kimyevi gübreler de kullanılır.
Chili Biber
Bu kimyevi gübrelerin 2/3’ü fideler yerlerine dikilmeden evvel, 1/3’ü fideler yerlerine dikildikten sonra, çapalama esnasında verilip, toprağa karıştırılmalı ve arkasından sulanmalıdır.
Dolmalık Biber
Biber, güneşi, sıcağı ve rutubeti sever. Besin maddelerince zengin, kumlu-killi topraklarda iyi yetişir. Bol miktarda çiftlik gübresine ihtiyacı vardır.
Domates
Domatesin Morfolojik Özellikleri

Yaprakçık bulunur. Yapraklar tüylüdür. 1-2 cm uzunluğunda ve genellikle sarı olan domates çiçekleri bir sap üzerinde 3-12 adettir. Genellilke kırmızı, yenilebilen meyvesi yabani bitkilerde 1-2 cm çapında iken, kültür bitkilerinde daha büyüktür.

Domatesin faydaları
- Cildi koruyor, yaşlanmayı geciktiriyor,
- Kolesterolü düşürüyor
- Kanama eğilimini azaltıyor damar duvarını genişletiyor
- Katarakt oluşumunu geciktiriyor
- Yaşlılığa bağlı görme sorunlarını önlüyor
- Romatizmal sorunları azaltıyor
- Bağışıklık sistemini güçlendiriyor
- A, C ve E vitamin gibi antioksidan içeriğiyle kansere yakalanma riskini azaltıyor
- Kalp hastalıklarına yakalanma, felç geçirme tehlikesini önlüyor.
Fasülye
Tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişen eski ve önemli bir sebze. Vatanı GüneyAmerika’dır.Amerika’da yetişen 200 kadar türü vardır. Bütün dünyaya yayılmış olup, sebze olarak yetiştirilmektedir. Fasulye, tırmanıcı ve bir yıllık bir bitkidir. Yaprakları üçlüdür.

Çiçekleri ve meyvesi bezelyeninki gibidir. Fasulye, sırık fasulyesi ve bodur fasulye olmak üzere başlıca iki gruba ayrılır.Sırık fasulyesinin çalı, boncuk, barbunya; bodur fasulyesinin ise, yer fasulyesi ve ferasetsiz fasulye gibi çeşitleri vardır. Bu çeşitler kısaca açıklanırsa:

Çalı fasulyesi; tohumu beyaz, körpesi kılçıksız, makbul ve lezzetlidir. Boncuk fasulyesi; tohumu bej renginde, yuvarlak veya oval kılçıksızdır. Barbunya fasulyesi; daha çok kuru olarak yenir.Tohumları kırmızı beneklidir. Ferasetsiz fasulye; yalnız yeşili makbuldür, kılçıksızdır. Kuru fasulye olarak yenen çeşitleri barbunya, şeker fasulyesi, selanik fasulyesi, börülcedir. Soya fasulyesi;Çin ve Japonya’da geniş tarımı yapılan, besin değeri bakımından yüksek olan bir bitkidir. Soya fasulyesi protein ve yağ bakımından zengindir. B-E vitaminleri vardır. Kavrulmuş taneleri kahve lezzetindedir.

Fasulye hemen her yerde yetişirse de killi, kumlu, nemli toprakları çok sever.Ilık yerlerde çok iyi yetişen fasulye, kışı 3-4°C den aşağı olmayan yerlerde sonbaharda ekilir. Ürünü ilkbaharda ve yazın alınır.Soğuk yörelerde ise dikim mevsimi şubattır. Bizde Özellikle Akdeniz bölgesinde seralarda yetiştirilen fasulyelerin ürünü ilkbaharın başında alınabilmektedir.Aynı topraktan senede iki defa ürün alınabilir.
Hıyar
Hıyar çok muntazam su isteyen bir bitkidir. Eğer bol suyu köklerinden alamazsa acılık yapar. Sulamayı, zamanında ve yeterince yapmak lazımdır. Ayrıca öz su damarları zedelenmemelidir. Zira bu da acılığa sebeb olur. Kötü bakım, kötü hava şartları, susuzluk, kartlaşma, kök ve gövde üzerinde eziklik ve yaralanma acılığın belli başlı sebepleridir.
Ispanak ve Pırasa
Kış sebzesi olarak yetiştirilen, iki evcikli, kazık köklü, otsu bir bitki. Mutedil, serin rutubetli havalardan hoşlanır. -5 dereceden sonra zarar görmeye başlar. Kurak ve sıcaklık ise yapraklarını sertleştirip tohuma kalkmasını teşvik eder. Bu sebeble ziraatı sonbahar ile ilkbahar arasında yapılır.

Memleketimizde sonbaharda ekimi yapılır. İki-üç ay içerisinde ürün alınır. Kumlu-killi ve gübreli topraklarda iyi ürün alınabilir. Dikenli ve dikensiz tohumlu iki çeşidi vardır.

Dikenli ıspanak: Tohumları köşeli ve dikenli, yaprakları yırtmaçlı, uçları ise mızrak gibidir. Kışa dayanıklı (-8, -10 dereceye dayanır), lezzetlidir.

Dikensiz ıspanak: Tohumları dikensiz, yuvarlakça, yaprakları geniş ve yırtmaçsız ince naziktir. En fazla ekilen bu çeşittir.

Tohum elde etmek için, kış sonunda seyrek olarak ve tercihen çizgiye ekilen tohumlardan elde edilen fideler seyreltilir. İlkbaharda büyüyüp gelişir. Yaz sıcaklarında çiçeğe kalkar, döllenme bitip tohum bağlayınca erkek çiçek açmış olanlar sökülüp atılır. Sararıp olgunlaşan tohumlar çiçek saplarıyla kesilip iyice kurutulduktan sonra ovalanıp temizlenir. Tohum olarak kullanılır.
Kabak
Kabak
Meyveları sebze olarak yenen, otsu bir bitkidir. Yıllık bitkilerdendir, yani her yıl yeni baştan üretilir. Kabak memleketimizde çok yetiştirilir. Gövdesi, yaprakları sert kıllarla örtülüdür. Gövde ya yerde sürünür, ya da sülüklerle tutunarak tırmanır. Büyük, sarı çiçekler açar. Ana sap üzerinde erkek, yan dallar üzerinde de dişi çiçekler bulunur.

Kabağın meyvesi, yenilen kısmıdır. Olgunlaşan meyvenin ortasında bir boşluk meydana gelir. Bu boşlukta birbirlerine liflerle tutturulmuş çekirdekler bulunur.

Kabağın birçok çeşitleri vardır. Başlıcaları şunlardır: Sakız kabağı Beyaz etli, makbul bir kabaktır. 20 – 30 cm. uzunluğunda kadardır. Bunun siyah kabuklu olanlarına «Girit kabağı” denir. Bal kabağı Kestane kabağının bir cinsidir. Eti sarıdır. Bunların 40-50 kilogram gelenleri de vardır. Kabağın Yararları Kabakların içinde, cinslerine göre, az veya çok miktarda şekerli maddeler vardır. Bu bakımdan, kabak besinler arasında oldukça önemli bir yer tutar. Çekirdeği de kavrulup eğlencelik olarak yenir.
Kapya Biber
Kırmızı Chilli Biber
Ülkemizde dolmalık, sivri, çarliston, domates, süs vb. türleri yetiştirilmektedir. Biber meyvesi taze olarak salatalara katılır, öylece yenilir; dolması ve turşuları yapılır.
Konik Biber
Kuru Soğan
Sofralarımızda en yaygın kullanılan sebzelerden biri olan soğan çok faydalı bir besindir. Besin değerleri zengindir. A, B ve C vitaminleri ile potasyum, magnezyum,kalsiyum, sodyum, iyot, fosfor ve kükürt mineralleri bakımından oldukça zengin olan soğanın içerdiği diğer etken maddeler sayesinde de pek çok hastalığa iyi gelmektedir.
Lahana
Türkiye’de yetiştiği yerler: Yabani olarak Akdeniz bölgesidir. Kültürü her yerde geniş çapta yapılmaktadır.

Sarı veya beyaz çiçekli, yıllık, iki yıllık ve çok yıllık, çoğu Akdeniz çevresi memleketlerinde yetişen ve yetiştirilen bir kış sebzesi. Mutedil-serin, sisli, yağışlı, rutubetli iklimleri sever. Fazla sıcak ve kuraklık, lahananın göbek bağlamasını güçleştirir, yaprakları sertleştirir. Killi, derin, serin ve kuvvetli toprak ister. Azotlu gübrelere ihtiyacı fazladır. Kolay göbek bağlaması kışa daha iyi dayanabilmesi, kendine has tadı olması için, fazla miktarda potas’a ihtiyaç duyar.

Lahana cinslerini şöyle sıralayabiliriz:

1. Kelle (baş) lahana: 2-6 kg ağırlığı olan, en çok yetiştirilen bir çeşittir.

2. Kantar lahana: Orta, Güney ve Güneydoğu Anadolu’nun bazı yerlerinde ekilir. Tanesi 15-30 kg gelebilir.

3. Brüksel lahanası: Uzun gövdesine sıralanmış olan yapraklarının diplerinde bir fındık veya ceviz büyüklüğünde göbek bağlamış yumrulardan istifade edilir.

4. Kara lahana: Karadeniz sahilinde pek fazla yetiştirilir. Göbek bağlamaz, körpe yaprakları çok lezzetli, baharlı, iştah açıcı, şifalıdır.

5. Kırmızı lahana: Yaprakları kırmızı renktedir. Fazla iri olmaz. Sıkı göbek bağlar.

6. Karnabahar: Lahananın bir çeşidi sayılabilir. Lahananın yapraklarından, karnabaharların çiçeklerinden faydalanılır. Karnabahar daha lezzetli, besince daha kuvvetlidir.

Kullanıldığı yerler: Lahananın çeşitli tipleri pişirilerek yenildiği gibi pişirilmeden salata yerine yahut turşusu yapılarak yenir. Kalori bakımından pek zengin olmamakla beraber, vitamince zengindir. A,B,C vitaminleri bol bulunur. Lahana tohumları kurt düşürücü ve idrar söktürücü olarak kullanılır. Tohumlarından kolzayağı elde edilir.
Maydonuz
Maydonoz

Ağustos-eylül ayları arasında, beyaz renkli çiçekler açan, kazık köklü, 30-100 cm boylarında, iki yıllık otsu bir bitki. İlk yıl bir yaprak rozeti, ikinci yıl ise bir gövde meydana getirir. Rutubetli ve sulak toprakları sever. Gövdeleri dik, tüysüz, köşeli, içi boş ve çok dallı, yaprakları saplı, parçalı ve koyu yeşil renklidir. Çiçekler şemsiye şeklinde toplanmıştır. Yaprakları tüysüz, yeşilimsi, esmer renkli, armut şeklinde ve özel kokuludur.

Tohum ile yetiştirilir. Yetiştirilmesine sonbahar veya kış sonunda başlanır. Serpme veya çizgi usulü ile metrekareye 2-5 gr tohum atılır. Çimlenmesi zor olduğundan, tohumun bir gün su içinde bırakılıp şişirilmesi iyi olur. Kumla karıştırılıp ekilir. Sık sık sulama ve ot alma yapılmalıdır. Mahsülü toplarken iyice dipten biçmemelidir.

Kullanıldığı yerler: Kökü ve yaprakları kullanılır. Yapraklarda uçucu yağ ve glikozit, köklerinde ise uçucu yağ, şeker, müsilaj ve glikozit vardır. Yapraklar vitamin (A,C,K) bakımından zengindir. Yapraklar idrar söktürücü, midevi ve tansiyon yükseltici olarak kullanılır. Kök de aynı özelliklere sahiptir. Yaprakları yemeklere lezzet verici olarak da kullanılır. Taze yapraklar, papağan ve diğer kuşlar için tehlikelidir.
Nane
Nane

Nane, tohum veya kök sürgünleriyle yetiştirilir. Tohumlar ilkbaharda bir metre kareye 0,5 gr hesabıyla serpilir. Tohumlar derine ekilmez, biraz bastırmak yeterlidir. Kök sürgünleriyle yetiştirmede, sürgünler şubat-nisan aylarında dikilir. Nane tavaları sık sulanmalıdır. İki ayda nane gelişir ve yaprakları koparılabilir. Kışın nane tavalarına bol yanmış ahır gübresi verilebilir.

Kullanıldığı yerler: Kullanılan kısımları yaprakları, çiçekli dalları ile yapraklarından elde edilen uçucu yağdır. Yapraklar veya çiçekli dallar bitki çiçek açmaya başladığında toplanır ve demetler halinde gölgede kurutulur. Yapraklarda şekerler, reçineli maddeler, tanen ve uçucu yağ vardır. Uçucu yağda menthol, sineo, menthol esterleri, bazı organik asitler bulunur.

Yaprakları çay halinde yatıştırıcı, midevi, gaz söktürücü, bulantıyı giderici olarak kullanılır. Bunun yanında çeşitli ilaçların terkibinde kullanıldığı gibi, yaprakları çiğ veya kurutulmuş olarak yemeklere konur. Nane esansı, çok miktarda zehir etkili olmasına karşılık az miktarı mide ağrılarına ve bulantılara karşı kullanılabilir. Nane uçucu yağı da oldukça fazla kullanılan bir yağdır.
Patlıcan
Patlıcangiller (Solanaceae) familyasından, anayurdu Hindistan olan, iri mor meyveli, bir yıllık otsu bitkidir. Yaygın bir besin maddesi olan meyvesi genellikle mor, bazen de siyaha yakın renklidir. Beyaz olanlarına da rastlanır. Besleyici değeri fazla olmakla birlikte patlıcandan çok çeşitli sebze yemekleri yapılır.

Bazı yörelerde turşu olarak da yararlanılır. Yetiştirilmesi kolaydır, sıcak yöreleri sever. Araplar aracılığıyla Avrupa’ya götürüldü. Türkiye’de en çok Akdeniz yöresinde yetiştirilir. Şubat-mart aylarında sıcak yastıklara, nisanda da sebze bahçelerinde fideler dikilir. Temmuzdan sonra ürün alınmaya başlanır.

Patlıcanın bir çok çeşidi vardır: İstanbul kemer patlıcanı siyaha çalan mor renkli, kalın kabuklu, ince uzun bir çeşittir. Lezzetli ve verimlidir. Öteki türlere oranla çekirdeklidir. Bostan patlıcanı İzmir’de topan, Bursa’da tophane adlarıyla bilinir. Yuvarlak ya da oval yuvarlak biçimlidir. Ağırlığı birkaç kiloyu bulabilir. Rengi mor, çok ender olarak da beyaz, çekirdeği azdır. Adana patlıcanı çizgili mor renkli, sap tarafı ince uç tarafı geniş, verimli bir çeşittir. Halkapınar patlıcanı koyu mor renkli, üç tarafı sapa oranla daha dolgun turfanda yetiştirilen bir çeşittir.
Silör
Hıyar çeşitleri:

1. Langa hıyarı: En fazla Marmara bölgesinde yetiştirilir. Yeşil renkte 30-40 cm kadar uzunlukta olup gevrek, çekirdeği az, lezzetli bir çeşittir.

2. Kornişon hıyarı: 10-15 cm boyunda, üzeri ufak kabarcıklı, çok lezzetlidir. Körpe iken koparılıp turşu yapılmaktadır.

3. Acur hıyarı: 80-120 cm kadar uzayabilen, açık yeşil renkli, hafif çizgili, eti sert bir çeşittir.

4. Maraş hıyarı: Küçük, yeşil renkli ve fazla verimlidir. Erkenci olduğundan güneyde ilk turfanda olarak yetiştirilir.

Kullanıldığı yerler: İçinde bol miktarda su vardır. A ve C vitaminleri çoktur. Genellikle çiğ sebze olarak yenilir. Turşusu yapılarak kışın yenmek üzere saklanır. Ayrıca yatıştırıcı ve deriyi yumuşatıcı etkisi vardır. Deri merhemlerinin yapımında ve kozmetik sanayiinde kullanılır.
Sivri Biber
Acı biberler baharat olarak sıkça kullanılır. Domates biberinin salçası yapılmakta ve ayrıca biberler, türlü yemeklere katılmaktadır.
Turp
Sarı çiçekli, kültürü yapılan bir yıllık bitkiler. Birçok çeşitleri kökü veya tohumu için yetiştirilir. Salata olarak yenen bir sebzedir.ÊBitkinin yenen kısmı da etli olan kazık kökleridir.

Kullanıldığı yerler: Tohumları % 35-50 yağ taşır. Uyarıcı, iştah açıcı, safra söktürücü ve mikropların üremesini önleyici özelliklere sahiptir. Eski tarihlerde salgın hastalıklara karşı önleyici olarak turp verildiği bilinmektedir. Kazık kökleri sebze olarak yenir.

Memleketimizde birçok turp çeşidi yetiştirilmektedir.

Karaturp (Raphanus sativus var. niger): Kökleri yumruk büyüklüğünde, üzeri siyahımsı kabuklu, içi beyaz renklidir. Hardal esansı ve C vitamini ihtiva eder. Kökleri salata olarak yenir. İştah açıcı, idrar ve safra söktürücü etkileri vardır.

Kırmızıturp (Raphanus sativus var. radicula): Bu çeşidin kökleri ceviz büyüklüğünde üzeri parlak kırmızı renklidir. Hardal esansı, C vitamini taşır. Salata olarak yenir. Kuvvet verici, iştah açıcı ve balgam söktürücüdür.

Yabaniturp (Raphanus raphanistrum): 20-50 cm boylarında, sarı çiçekli, Anadolu’da yabani olarak yetişen, tüylü ve otsu bir bitkidir. Kökü ve yaprakları hardal esansı taşır. İştah açıcıdır.
Üçburun Biber

Yaş Meyveler

KİŞİSEL VERİLERİ KORUMA KANUNU

Ürünleri karşılaştır (0 Ürünler)